Selkirk (Ροβινσόνας Κρούσος) – Πως ξέμεινε στο ερημικό νησί

Ο ήρωας – ναυαγός του γνωστού μυθιστορήματος του Δανιήλ Ντεφόε, ο Ροβινσόνας Κρούσος, δεν είναι δημιούργημα συγγραφικής φαντασίας αλλά ένα αληθινό πρόσωπο, που έζησε ολομόναχος τέσσερα χρόνια σ’ ένα νησί του Ειρηνικού Ωκεανού.

Δεν ναυάγησε σε τρικυμία, αλλά εξορίστηκε στο ερημονήσι από αυθάδεια σε ανώτερό του. Εκείνους τους αιώνες, πριν ανοίξει το κανάλι του Παναμά, μπουκανιέροι και θαλασσοπόροι για να περάσουν στον Ειρηνικό για ανακαλύψεις, κουρσέματα κι επισκέψεις σε αποικίες, έπρεπε να καβατζάρουν το απώτατο άκρο της Νότιας Αμερικής, το τρομερό Ακρωτήριο Χόρν.

Πρώτος στον Ειρηνικό, ο Ισπανός θαλασσοπόρος Χουάν Φερνάντεθ, το 1563, ανακάλυψε το Μας – α – Τιέρρα (=νησί κοντά στην ακτή) και το μικρό Μας – α – Φουέρα που απέχουν 350 μίλια Δυτικά από τη Χιλή. Το στίγμα του πρώτου: Νότιο Πλάτος 33.36 – Δυτικό Μήκος 78.48.

Ο Φερνάντεθ, θέλοντας να τα κάνει αποικίες, κουβάλησε το 1572 Σπανιόλους και κατοικίδια ζώα, που τα περισσότερα ήταν κατσίκια. Στις αρχές του 1704, ύστερα από 132 χρόνια, δύο εγγλέζικα μπάρκα, το «SAINT GEORGE» και το «CINQ PORTS», πού ‘χαν έρθει να κουρσέψουν σπανιόλικα και γαλλικά καράβια, φουντάρισαν στο Μας – α – Τιέρρα να ξεκουράσουν τα ταλαιπωρημένα τσούρμα τους και να επιδιορθώσουν τις ζημιές τους.

Εκεί, ο υποπλοίαρχος του δεύτερου, Αλέξανδρος Σέλκιρκ, διαφώνησε με τον πλοίαρχό του, Τόμας Στράντλινγκ. Ο ιστορικός του, ο Άρθουρ Τραίην, αναφέρει πως ο νευρωτικός σκωτσέζος υποπλοίαρχος του είπε μπροστά σε όλο το τσούρμο:
– Καλύτερα μονάχος μου στο νησί παρά στο σαπιοκάραβο, που κάνει νερά, με σένα Κυβερνήτη!
Ο πλοίαρχος απάντησε «All right!» κι έστειλε με βάρκα τον Σέλκιρκ στο ερημονήσι. Του ‘δωσε μαζί του λίγα ρούχα, τουφέκι, μπαρούτι, βόλια, μαχαίρι, τσεκούρι, καπνό, μια χύτρα, ναυτιλιακά όργανα, βιβλία ναυσιπλοΐας και μία Βίβλο!

Οι βιογράφοι, δε γράψανε κολακευτικά για την παλικαριά του. Ο Σέλκιρκ εκλιπαρούσε τους ναύτες να τον πάρουν πάλι μαζί τους και κολύμπησε, απελπισμένα πίσωθέ τους…

Ο Σέλκιρκ στάθηκε προφητικός! Το «CINQ PORTS» απέτυχε στην αποστολή του κι όλοι κατέληξαν σ’ ένα μπουντρούμι στη Λίμα του Περού.

Η ζωή του Ροβινσόνα Κρούσου στο νησί
Το Μας – α – Τιέρρα σύμφωνα με τις πληροφορίες του Χάρρυ Σουάντος είχε μήκος 12 μίλια επί 3 μίλια πλάτος. Ο Σέλκιρκ, στο «Νησί της Απελπισίας», όπως το ονόμασε, περνούσε τον καιρό του αγναντεύοντας τη θάλασσα και προσμένοντας εγγλέζικο καράβι για να μπαρκάρει. Προσπάθησε ν’αποδιώξει την ιδέα της αυτοκτονίας, μέχρι που τα κατάφερε. Τους πρώτους 8 μήνες έτρωγε μόνον όταν τον θέριζε η πείνα και κοιμόταν όταν κλείνανε τα μάτια του. Ζούσε σε μια σπηλιά και δυό καλύβια από πιπερόδεντρα.

Όταν στόμωσε το μαχαίρι του, σκάρωσε άλλο από’να τσέρκι που βρήκε στην αμμουδιά. Παρόλο που ήτανε γυιός τσαγκάρη, δεν χρειάστηκε παπούτσια γιατί είχανε πιάσει πέτσα οι πατούσες του… Όταν λυώσανε τα ρούχα του, ντύθηκε με κατσικοδέρματα. Βλέπεις, ο ισπανός θαλασσοπόρος τον βοήθησε με τον τρόπο του. Κάτοικοι δεν υπήρχαν στο νησί αλλά είχανε γεννοβολήσει τα κατοικίδια ζώα.

Ο Γουώλτερ ντε λα Μαρ γράφει στο βιβλίο του πως ο Σέλκιρκ, από τότε που τελειώσανε τα βόλια του μέχρι την ημέρα που έφυγε από το νησί, είχε πιάσει και σκοτώσει περισσότερα από 500 κατσίκια. Όταν κατάφερε να πιάσει το πρώτο ζωντανό, πρόσθεσε στο φαγητό του και το γάλα. Έτρωγε γογγύλια, κρέας από αγριοκάτσικα και θαλάσσιες χελώνες. Μια φορά που ξέμεινε από την άμπωτη ένα θαλάσσιο λιοντάρι, από το σκληρό του τρίχωμα απέκτησε οδοντογλυφίδες. Σοβαρά, κινδύνεψε δυό φορές. Μια που γκρεμίστηκε από 30 μέτρα κι όταν βγήκανε στο νησί σπανιόλοι ναύτες και τον κυνηγήσανε για «αγρίμι»! Γλύτωσε σκαρφαλώνοντας σε ψηλό δέντρο, μέχρι που φύγανε. (Τότε οι Εγγλέζοι που πέφτανε στα χέρια τους, καταλήγανε σε κάποιο ανήλιαγο μπουντρούμι)

Ούτε «Παρασκευάς» ούτε «Κανίβαλοι» υπήρξανε ποτέ στο νησί του Ροβινσόνα. Μονάχα γάτες είχε μαζέψει κοντά του, προσφέροντάς τους γαλατάκι κι όχι για να παίζει μαζί τους αλλά για να τον γλυτώσουν από τα αμέτρητα ποντίκια, πούχανε βγει κι αυτά στο νησί από τα καράβια!

Ο Σέλκιρκ μετρούσε το χρόνο της παραμονής του χαράζοντας «γραμμές» στα δέντρα. Για να μην ξεχάσει τη γλώσσα του, έψελνε ύμνους από τη Βίβλο. Τέσσερα χρόνια και τέσσερις μήνες έζησε ολομόναχος ο Αλέξανδρος Σέλκιρκ στο Μας – α – Τιέρρα.

Γυρίσανε, χωρίς μάχη, μ’ένα ξυπόλυπτο όν, πούχε μακρυά μαλλιά, γένεια κι ήταν ντυμένο με κατσικοπροβιές. Οι ναύτες τον ονόμασαν « Ο Κυβερνήτης του Νησιού Φεράντεθ». Όμως, τα χάσανε όλοι, όταν ο μαυριδερός άντρας, που δεν πολυκαταλάβαιναν τα εγγλεζικά του, που δυσκολευότανε να φορέσει παπούτσια και δεν μπορούσε να συνηθίσει το φαγητό τους, ανέλαβε υποπλοίαρχος στο «DUKE»!

Η φρεγάτα με πορεία βόρεια από το Γκουακγιαβίλ του Ισημερινού κούρσεψε δύο σπανιόλικα καράβια με λεία 25000 οκτάρια. Τον Νοέμβριο του 1709 σε καρτέρι, στην Καλιφόρνια, το «DUKE» αναμετρήθηκε με τη σπανιόλικη γαλέρα «Κυρία της Αγνής Συλλήψεως», που έκανε δρομολόγια από Μανίλα, Φιλιππίνες στο Ακαπούλκο, Μεξικού. Το αλλόκοτο εγγλέζικο τσούρμο ανάγκασε τη γαλέρα να παραδοθεί και έκανε μπάζα 4 εκατομμύρια δολλάρια! Ένα ποσό που θα το ζήλευε ο μεγάλος Φράνσις Ντρέϊκ, ο πειρατής που έγινε ναύαρχος!

Τον Ιανουάριο του 1710, ο Σέκλιρκ ανέλαβε πλοίαρχος στο «DUKE». Διέσχισε Ειρηνικό και Ατλαντικό και φουντάρισε στον Τάμεση, στις 14 Ιανουαρίου 1711. Ήταν ημέρα Κυριακή, ώρα εκκλησιασμού, όταν επέστρεψε με 800 λίρες στην τσέπη στο μικρολίμανο του Λάργκο, στο Φάϊθ της Σκωτίας, πούχε γεννηθεί το 1676.

Ο Ροβινσόνας στον πολιτισμένο κόσμο
Ο Αλέξανδρος, έβδομος γυιός μπαλωματή, καυγατζής, από μικρός χωνόταν στα καπηλιά κι άκουγε θαλασσινές ιστορίες. Το 1695, 19 χρόνων, μπαρκάρισε για 6 χρόνια. Το 1702 ανέλαβε υποπλοίαρχος στο «CINQ PORTS».

Το πραγματικό του επώνυμο ήταν Σελκραίγκ. Εκείνα τα χρόνια συνήθιζαν να τ’αλλάζουν. Όλοι οι δικοί του τ’αλλάξανε σε Σέλκιρκ όταν ο Ρόμπερτ Στήλ, εκδότης της εφημερίδας «ENGLISHMAN» για μια βδομάδα ιστορούσε την περιπέτειά του.

Στο Λάργκο, ο Σέλκιρκ δεν έμεινε στο σπιτικό του. Έσκαψε και ζούσε σε σπηλιά, σε λοφίσκο. Περνούσε τον καιρό του ψαρεύοντας. Τον Ιανουάριο του 1717 γνώρισε τη Σοφία Μπρούς, που έβοσκε την αγελάδα της. Την πήρε μαζί του και έησαν μαζί στο ΠώλΜώλ στο Λονδίνο. Κάποτε την παράτησε και γύρισε στο χωριό του. Πήγε στο Μπρίστολ και στο Λίβερπουλ. Ορισμένοι πιστεύουν πως συνάντησε τον συγγραφέα Ντάνιελ ντε Φόε και τούδωσε σε χαρτιά την ιστορία του.

Το 1720 νοστάλγησε τη θάλασσα και μπαρκάρισε υποπλοίαρχος στο πολεμικό «WAYMOUTH» που τράβηξε στις Δυτικές ακτές της Αφρικής, να χτυπήσει πειρατές. Στη Σενεγάλη, κυκλοφορούσε νύχτα, ένα περίεργο κουνούπι. Προτιμούσε λευκούς από μαύρους. Ξανθούς από μελαχροινούς. Καινουργιοφερμένους από παλιούς. Το τσίμπημά του μετάδιδε μια λοιμώδη επιδημική αρρώστεια, τον «κίτρινο πυρετό»! Στις 13 Δεκεμβρίου 1721 γράφτηκε στο ημερολόγιο του πολεμικού τ’όνομα του νεκρού υποπλοίαρχου Αλέξανδρου Σέλκιρκ.

Για τον Σκωτσέζο ναυτικό απόμεινε ένα άγαλμα στην αυλή του, στο Φάϊθ, που το στήσανε το 1885. Κι άλλο ένα άγαλμα, τεράστειο, στο νησί που έζησε, το Μας – α- Τιέρρα. Πολλά χρόνια αργότερα, οι Χιλιανοί ονόμασαν το νησί «ROBINSON CRUSOE ISLAND» και το μικρό «ALEXANDER SELKIRK ISLAND», κι έτσι παραμένουν μέχρι σήμερα. Φυσικά όλα αυτά γίνανε μετά το θάνατό του.

Εμφανίζεται ο συγγραφέας Ντάνιελ ντε Φόε!
Ο συγγραφέας του βιβλίου «Ροβινσόνας Κρούσος», ο Ντάνιελ ντε Φόε, ήταν πολιτικός αρθρογράφος, παντρεμένος, με έξι παιδιά. Η ζωή του, πολυτάραχη. Τον κυνηγούσαν οι πιστωτές και οι αρχές. Στα 60 του χρόνια χρειαζότανε «μπεστ σέλλερ» για να ξελασπώσει από τα χρέη.

Έχοντας την ιστορία, είτε από τον Σέλκιρκ είτε από τον κάπταιν Γούντ, κυκλοφόρησε ο εκδότης του το βιβλίο το 1719 με τίτλο και υπότιτλους που τον αποτελούσαν 59 λέξεις! Ο Ντε Φόε δεν είχε ταξιδέψει ποτέ στη ζωή του αλλά είχε ζωηρή φαντασία.

Με πολλές εκδόσεις, τ’όνομα του ήρωα έγινε γνωστό, που ξεκίνησε Robinson Krentznaez και κατέληξε Robinson Crusoe, κι έζησε σ’ένα ερημικό νησί στις εκβολές του Ορενόκο, στη Βενεζουέλα! Το βιβλίο δεν έδωσε πολλά κέρδη στο συγγραφέα, που δεν έπαψε να κρύβεται από τους πιστωτές του μέχρι το 1731, που πέθανε.

Οι ιστορικοί πιστεύουνε πως ο Αλέξανδρος Σέλκιρκ, που πέθανε ένα χρόνο αργότερα, δεν έμαθε ποτέ για την έκδοση του βιβλίου της ζωής του, που έγινε από τα πιο γνωστά στην παγκόσμια λογοτεχνία!

Άλλοι Ροβινσόνες στα ίδια νησιά
Ο Φώτης Κόντογλου που έγραψε για τον Ροβινσώνα Κρούσο αναφέρει πως, πριν από αυτόν, έζησε ολομόναχος σ’ερημονήσι ο ναύτης Πέντρο Σεράνο. Ναυάγησε το 1540 και σώθηκε σε μακρόστενο αμμονήσι, στην ίδια περιοχή. Κατάφερε, χωρίς βλάστηση, να επιζήσει 7 χρόνια τρώγοντας γαρίδες, αστακούς και νεροχελώνες. Για να μην πεθάνει από τη δίψα, μάζευε βρόχινο νερό μέσα σε χελωνοκαβούκια. Είχε μαζί του μόνο ένα μαχαίρι!

Το 1730 το εγγλέζικο «SPEEDWELL» προσάραξε στο Μας – α -Τιέρρα. Το τσούρμο έζησε στο ερημονήσι 5 μήνες, και το επισκεύασε. Έντεκα από τους άνδρες που μείνανε σαν άποικοι, είχανε τραγικό τέλος. Τους σκότωσαν οι Σπανιόλοι, πούρθανε για λίγο, περαστικοί στο νησί.

Το 1741, σύντροφοι του λόρδου ?νσον, πούχανε προσβληθεί από σκορβούτο, ζήσανε 3 μήνες στο νησί και γιατρεύτηκαν τρώγοντας φυτά.

Το 1750 εγκαταστάθηκαν Σπανιόλοι. Χτίσανε και κάστρο, που σε δύο χρόνια γκρεμίστηκε από σεισμούς.

Το 1810 η Χιλή προσάρτησε τα δύο νησιά. Μέχρι το 1835 τα χρησιμοποίησε για φυλακές καταδίκων. Κάποτε επαναστάτησαν και διώξανε τους αποίκους. Αργότερα το νησί ερημώθηκε.

Το 1868-1877 η Χιλή το νοίκιασε σε Γερμανό και σε Ελβετούς που θέλανε να μιμηθούνε τη ζωή του Ροβινσώνα.

Το νησί τον περασμένο αιώνα και σήμερα
Η ιταλίδα δημοσιογράφος Φεράνκα Φαλκεστάνι, έμεινε πριν από 35 χρόνια στο «Νησί της Απελπισίας» κι έγραψε τις εντυπώσεις της.

Το Μας – α – Τιέρρα είχε πλημμύρες από ασταμάτητες βροχές! Είχε αέρηδες που ραντίζανε το νησί με άμμο και θάλασσα! Είχε φουρτούνες. Θάλασσα που έκοβε τις άγκυρες στα πλοία! Το νησί έχει γεννηθεί από ηφαίστειο, γι’αυτό κι είχε κατακόκκινα βουνά. Είχε όμως και δάση με άφθονες πηγές και πυκνή βλάστηση, που ζούσανε χιλιάδες πολύχρωμα πουλιά.

Η Φαλκεστάνι βρήκε Ευρωπαίους! Ήταν απόγονοι από το πλήρωμα του γερμανικού καταδρομικού «DRΕSDEN».

Πολέμησαν και γλύτωσαν στη ναυμαχία του Φάλκλαντ, στον Α’Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι σύμμαχοι όμως το βρήκανε και το βυθίσανε έξω από το Μας – α – Τιέρρα, το 1918. Όταν ο πόλεμος τελείωσε, δεν γυρίσανε στην πατρίδα τους. Ξεχάσανε τον πολιτισμένο κόσμο και τη γλώσσα τους.

Υπήρχε ένας χωροφύλακας, δύο δάσκαλοι και ένας ταχυδρόμος. Υπήρχε κι εκκλησία. Μια φορά το χρόνο, πήγαινε ένας παππάς από το Βαλπαραϊζο. Πάντρευε, βάφτιζε κι έψελνε τρισάγιο για κάποιο πεθαμένο.

Το νησί είχε άφθονο ψάρι και αμέτρητους αστακούς, το είδος «παλινούρις φρουτάλις». Όταν περνούσαν ψαράδικο τους ανταλλάζανε με κονσέρβες. Είχε μόνον έλλειψη σε σαπούνι και καφέ!

Σήμερα υπάρχει περισσότερος τουρισμός. Όσοι πηγαίνουν, βλέπουν το άγαλμα του Αλέξανδρου Σέλκιρκ (για πολλούς προφέρεται Σελκέρκ), τη σπηλιά του Ροβινσώνα Κρούσου και κάποια πρωτόγονα σκεύη, που λένε, πως είναι αυθεντικά και διατηρούνται περισσότερο από 300 χρόνια…

του Μπάμπη Σ. Άννινου

ΠΗΓΗ: ortsa.gr