Λεωφόρος Αλεξάνδρας

Οι Αμπελόκηποι είναι μία από τις πιο πυκνοκατοικημένες περιοχές της Αθήνας.

Είναι συνοικία του Δήμου Αθηναίων και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του Δήμου. Θα μπορούσαμε να ορίσουμε νοητά τα όρια της συνοικίας από γνωστά κτήρια: το Ιπποκράτειο νοσοκομείο, τα νοσοκομεία Λαϊκό και Παίδων, το νοσοκομείο Ερυθρός Σταυρός, τον ουρανοξύστη «Απόλλων», το γήπεδο του Παναθηναϊκού (της «Λεωφόρου»), το μαιευτήριο Έλενα και την Αμερικανική Πρεσβεία. Δεν είναι περίεργο που η συνοικία ορίζεται από τόσα νοσοκομεία: επειδή είχε πολύ υγιεινό κλίμα, προπολεμικά ήταν σχεδόν αποκλειστικά περιοχή νοσοκομείων.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο παρουσίασε ραγδαία πληθυσμιακή αύξηση.

Είναι ίσως η βολικότερη περιοχή διαμονής της Αθήνας, εξυπηρετείται από μετρό, λεωφορεία και τρόλλεϋ και, λόγω των συγκοινωνιακών υποδομών, έχει εξελιχθεί σε οικονομικό και επιχειρηματικό κέντρο. Στην περιοχή εδρεύουν μεγάλες επιχειρήσεις, πρεσβείες ξένων χωρών, οργανισμοί κ.λπ.

Η ετυμολογία των Αμπελοκήπων είναι αμφίβολη: πιθανότατα η ονομασία έχει προέλθει από τις ονομασίες «άμπελοι» και «κήποι» διότι είναι εξακριβωμένο ότι στην περιοχή υπήρχαν αμπέλια. Ωστόσο κάποιοι υποστηρίζουν ότι προέρχεται από την λέξη «αλωπεκή», ονομασία του αρχαίου δήμου που υπήρχε στην περιοχή ή από παραφθορά της λέξης Αγγελόκηποι.

ΔΡΟΜΟΙ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ

              ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ
Ονομάστηκε έτσι επειδή συνδέει την Αθήνα με την Κηφισιά (προάστιο της Αθήνας που πήρε το όνομά του από τον ποταμό Κηφισό, ο οποίος έχει τις πηγές του στην περιοχή). Παλαιότερα (όπως φαίνεται και από τις περιγραφές του Μ. Καραγάτση στο «Ο Θόδωρος και ο Θάνατος») η λεωφόρος Κηφισίας* έφθανε μέχρι το Σύνταγμα, αλλά αργότερα το τμήμα της λεωφόρου από τη συμβολή με τη Λεωφόρο Αλεξάνδρας μέχρι το Σύνταγμα ονομάστηκε Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας.
 
* Λεωφόρος Κηφισιάς θα ’πρεπε να λέγεται, όμως το «Κηφισίας» είναι κατάλοιπο από την εποχή της χούντας η οποία προσπαθούσε να δίνει στα ονόματα ένα άρωμα αρχαιοπρέπειας. Έτσι μας έμεινε το παρατονισμένο «Κηφισίας» που τώρα πια το έχουμε συνηθίσει και το λέμε τελείως μηχανικά.

              ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ ΣΟΦΙΑΣ
Είναι η φυσική προέκταση της λεωφόρου Κηφισίας, προς το κέντρο. Η λεωφόρος πήρε το όνομα της βασίλισσας Σοφίας (1870-1932), η οποία ήταν σύζυγος του βασιλέως Κωνσταντίνου. Αρχικά ονομαζόταν «Δρόμος του Μαραθώνος», κατόπιν μετονομάστηκε σε λεωφόρο Κηφισίας και τελικά, από το τέρμα Αμπελοκήπων μέχρι και το τέλος της (στο Σύνταγμα), πήρε την ονομασία «Βασιλίσσης Σοφίας».

              ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ
Η λεωφόρος πήρε το όνομά της από μια Ελληνίδα πριγκίπισσα, κόρη του Γεωργίου Α΄ και της Όλγας, η οποία γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1870 και πέθανε στην Μόσχα το 1891. Από την αρχή της κατασκευής της ήταν μία όμορφη φαρδιά λεωφόρος, με μεγάλες λεύκες στην κεντρική νησίδα της.

              ΛΕΩΦΟΡΟΣ ΜΕΣΟΓΕΙΩΝ
Είναι η λεωφόρος που οδηγεί στα Μεσόγεια.
Τα Μεσόγεια είναι η πεδινή περιοχή της Ανατολικής Αττικής που περικλείεται από τον Υμηττό, την Πεντέλη, τον Ευβοϊκό Κόλπο και την χερσόνησο της Λαυρεωτικής. Παλαιότερα ονομαζόταν «Μεσογαία» ή «Μεσόγαια» και ήταν ονομαστή για την οινοπαραγωγή της. Εξ’ ού και το παλιό λογοπαίγνιο, ότι ο Υμηττός χωρίζει την πόλη του πνεύματος (την Αθήνα), από τις πόλεις του οινοπνεύματος (τα χωριά των Μεσογείων – Σπάτα, Παιανία, Κορωπί, κλπ.)!

              ΟΔΟΣ ΠΑΝΟΡΜΟΥ
Πήρε το όνομά της από την Πάνορμο, πόλη της Μικράς Ασίας στην Προποντίδα (σημερινή Τουρκία). Η Πάνορμος είχε χτιστεί κοντά στην αρχαία Κύζικο και πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή κατοικείτο από πολλούς Έλληνες.

              ΟΔΟΣ ΜΙΧΑΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Πήρε το όνομα της από τον Ανδρέα Μιχαλακόπουλο (1875-1938), πολιτικό και νομομαθή από την Πάτρα, ο οποίος υπήρξε μία από τις πιο εκλεκτές και ακέραιες πολιτικές φυσιογνωμίες της χώρας. Κάτω από την οδό Μιχαλακοπούλου ρέει (υπογείως πλέον) ο Ιλισός ποταμός.

Και μια ενδιαφέρουσα ιστορία:

ΠΛΑΤΕΙΑ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Ή ΑΛΣΟΣ ΤΗΣ ΜΙΑΣ ΝΥΚΤΟΣ
Είναι η σχεδόν τριγωνική πλατεία που σχηματίζεται μεταξύ της λεωφόρου Αλεξάνδρας, της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και της οδού Ζαχάρωφ. Εκεί είναι το παλιό «τέρμα Αμπελοκήπων».

Ο χώρος, περίπου 7 στρέμματα, ανήκε στον Οργανισμό Διαχειρίσεως Εκκλησιαστικής Περιουσίας και προοριζόταν, σύμφωνα με το ρυμοτομικό σχέδιο της πρωτεύουσας, να γίνει άλσος. Οι εργασίες όμως καθυστερούσαν, οπότε την νύκτα 2 προς 3 Δεκεμβρίου του 1939 ο Δήμος, με εντολή του τότε Υπουργού – Διοικητού Πρωτευούσης Κ. Κοτζιά, φύτεψε ολόκληρο τον χώρο με δέντρα. Από τότε το αλσύλλιο ονομάζεται ανεπίσημα «Άλσος της Μίας Νυκτός».

Το κείμενο αυτό βασίστηκε πάνω σε προσωπική εργασία της Ανδριάνας Μαγκλιβέρα (Δ΄τάξη -2008-09)

Πηγές
Οδωνυμικά, Μάρω Βουγιούκα-Βασίλης Μεγαρίδης, Δήμος Αθηναίων, Πνευματικό Κέντρο, 1993.
Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica, 2006.

ιστοσελίδα 12ου Δημοτικού Σχολείου Αθηνών