Ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακαλύπτει την Αμερική το 1492 μ.Χ.
Προσπάθησε να περιγράψεις τον πίνακα. Τι κρατάει ο Κολόμβος στα χέρια του ;
Τι να συμβολιζουν ;
Η αναζήτηση νέων εμπορικών δρόμων από τα ευρωπαϊκά κράτη, οδήγησε τους ευρωπαίους ηγεμόνες να χρηματοδοτήσουν μεγάλες και τολμηρές εξερευνήσεις.
«Μας πρόσφεραν παπαγάλους από βαμβάκι, ακόντια και πολλά άλλα πράγματα, τα οποία αντάλλασσαν με γυάλινες χάντρες και κουδουνάκια. Αντάλλασσαν πρόθυμα οτιδήποτε τους ανήκε.. Είναι καλοφτιαγμένοι με γερά σώματα και όμορφα χαρακτηριστικά…Δεν οπλοφορούν και δεν γνωρίζουν τι είναι τα όπλα. Τους έδειξα ένα σπαθί και αυτοί το έπιασαν από τη λάμα και κόπηκαν. Τα ακόντιά τους είναι από ξύλο. Θα ήταν ιδανικοί υπηρέτες. ….Με 50 άνδρες θα μπορούσαμε να τους υποτάξουμε όλους και να τους αναγκάσουμε να κάνουν οτιδήποτε θέλουμε».
Από το ημερολόγιο του Χριστόφορου Κολόμβου, Χ. Ζιν, «Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών»
Ο Φερδινάνδος Μαγγελάνος αναγνωρίζεται ως ο πρώτος που έκανε τον γύρο του κόσμου. Ωστόσο, σκοτώθηκε στις Φιλιππίνες, και το απίστευτο ταξίδι του ολοκληρώθηκε από το πλήρωμά του μ’ ένα πλοίο και είκοσι μόλις άνδρες που επέζησαν των κακουχιών.
Η αποστολή του Μαγγελάνου ήταν αποφασιστικής σημασίας για τον κόσμο: ήταν ο πρώτος περίπλους της Γης και ταυτοχρόνως η πρώτη φορά που περνούσε κάποιος τα στενά της Νότιας Αμερικής που ένωναν τους δύο ωκεανούς. Η περιπέτεια του Μαγγελάνου και του πληρώματός του θα αποδείκνυε στην πράξη ότι η Γη ήταν σφαιρική.
Ήταν όμως και το άλλο: η περιφέρεια της Γης μετρήθηκε για πρώτη φορά με τέτοια ακρίβεια, καθώς από τα μητρώα του πλοίου ήξεραν επακριβώς την απόσταση που είχαν διαβεί.
Από τον 16ο αιώνα και μετά, οι μεγάλες εξερευνήσεις άλλαξαν την εικόνα του τότε γνωστού κόσμου. Άνοιξαν νέους ναυτικούς δρόμους εμπορίου, και συγκέντρωσαν πλούτη στην Ευρώπη, νέα είδη διατροφής και αρκετά πολύτιμα μέταλλα.
Οι Ευρωπαίοι εκμεταλλεύθηκαν τους ιθαγενείς πληθυσμούς της Αμερικής, της Αφρικής και της Ασίας. Εκατομμύρια άνθρωποι μετατράπηκαν σε δούλους.
Η συγκέντρωση τεράστιου πλούτου, οι νέες τεχνολογικές εφευρέσεις και η ανάπτυξη του εμπορίου οδήγησαν στην ίδρυση μεγάλων τραπεζών και εργοστασίων.
Δες σε ένα διαδραστικό χάρτη τις μεγάλες εξερευνήσεις από το 1400 ως το 1600 μ.Χ.
Ακολούθησε τη διαδρομή των εξερευνητών! Στο υπόμνημα πάτησε δύο φορές με το ποντίκι σου πάνω στη χρωματιστή γραμμή του ονόματός τους (μία φορά για να εμφανιστεί το καράβι και άλλη μία για τη διαδρομή). Αποεπίλεξε πατώντας πάλι πάνω στη γραμμή. Αν πατήσεις στο χρώμα της χώρας, θα δεις και τις κατακτήσεις της.
«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν…» ο Χριστόφορος Κολόμβος…
Δείτε την ανακάλυψη της Αμερικής από τον Χριστόφορο Κολόμβο σε ένα επεισόδιο της σειράς κινούμενων σχεδίων «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο άνθρωπος»…
2β. Διαφωτισμός
Διαβάστε προσεκτικά το παρακάτω κείμενο
Ο Αιμίλιος δε θα μάθει ποτέ οπτική, δε θα ξέρει τι είναι μικροσκόπιο και τι τηλεσκόπιο. Οι μαθητές σας θα τον κοροϊδεύουν για την αμάθειά του. Δε θα ‘χουν άδικο γιατί, πριν μεταχειρισθεί αυτά τα όργανα περίμενα να τα εφεύρει. Και μην αμφιβάλλετε, πως αυτό θα γίνει γρήγορα.
Αναγκασμένος να μάθει μόνος του, χρησιμοποιεί το μυαλό του και όχι το μυαλό των άλλων. Ο Αιμίλιος έχει λίγες γνώσεις, αλλ’ αυτές που έχει, είναι αληθινά δικές του. Δεν ξέρει τίποτε μισό. Μέσα στα λίγα, που ξέρει, και που ξέρει καλά, το πιο σπουδαίο είναι πως υπάρχουν πολλά που δεν ξέρει και που μπορεί να μάθει μια μέρα κι ακόμα περισσότερα από όσα οι άλλοι ξέρουν και που δε θα μάθει σ’ όλη τη ζωή.
Αιμίλιος, ή περί Αγωγής, Ζαν Ζακ Ρουσσώ, 1762
- Τι να είναι άραγε ο Αιμίλιος ;
- Τι σχέση να έχει με τον Αιμίλιο ο αφηγητής του κειμένου ;
- Ο Αιμίλιος έχει λίγες γνώσεις. Ο αφηγητής είναι ευχαριστημένος ; Γιατί ;
Αιμίλιος, ή Περί Αγωγής λέγεται ένα έργο του διαφωτιστήΖαν Ζακ Ρουσσώ που κυκλοφόρησε το 1762. Σε αυτό υποστήριξε ότι η εκπαίδευση πρέπει να βασίζεται στην προσωπική αναζήτηση του μαθητή και μόνο. Ο δάσκαλος χρειάζεται μόνο να θέτει ερωτήματα και να οδηγεί το μαθητή στην ανακάλυψη των απαντήσεων. Ο Αιμίλιος ήταν ένα ορφανό παιδί που το βιβλίο αφηγείται τη διαπαιδαγώγησή του. Το βιβλίο του Ρουσσώ προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων. Το κοινοβούλιο του Παρισιού καταδίκασε το βιβλίο να το σχίσουν και να το κάψουν και διέταξε να συλληφθεί ο Ρουσσώ. Ο Ρουσσώ ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς διαφωτιστές.
Ο Διαφωτισμός ήταν ένα πνευματικό κίνημα που αναπτύχθηκε κυρίως στη Γαλλία το 18ο αιώνα και μετά εξαπλώθηκε στην Ευρώπη.
Οι διαφωτιστές αμφισβητούσαν τις παλιές αξίες, το φανατισμό και τις δεισιδαιμονίες, πίστευαν στη λογική και την ανεξιθρησκία και είχαν την πεποίθηση ότι ο άνθρωπος μπορεί να προοδεύει συνεχώς.
Με το έργο τους προσπάθησαν να μορφώσουν τους λαούς ώστε να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους.
Πίστευαν ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ορισμένα φυσικά δικαιώματα (ζωής, ιδιοκτησίας, ισότητας απέναντι στο νόμο, ελευθερίας σκέψης και έκφρασης) που καμιά εξουσία δεν μπορεί να τα στερήσει.
Οι ιδέες του Διαφωτισμού συγκεντρώθηκαν στην Εγκυκλοπαίδεια, ένα μεγάλο έργο με 33 τόμους που το έγραψαν πολλοί διαφωτιστές για να παρουσιάσουν όλες τις νέες γνώσεις, τις νέες ιδέες και αντιλήψεις. Πρωτεργάτες εγκυκλοπαιδιστές ήταν ο Ντ’ Αλαμπέρ και ο Ντιντερό.
Πίνακας του Γκ. Λενονιέ, Ο Ντ” Αλαμπέρ (στο τραπέζι) διαβάζει την Εγκυκλοπαίδεια στο σαλόνι της μαντάμ Ζοφρέν: τα παρισινά σαλόνια υπήρξαν εστίες του Διαφωτισμού.
Ας δούμε μερικές από τις απόψεις και τα έργα των διαφωτιστών
Ο Βολταίρος για την ανεξιθρησκία :
Απευθύνομαι σε σένα, Θεέ που δημιούργησες όλα τα όντα (…) Κάνε αυτοί που ανάβουν κεριά με το φως της ημέρας για να σε λατρέψουν να ανέχονται αυτούς που αρκούνται στο φως του ήλιου σου, κάνε αυτοί που φορούν άσπρα ράσα για να σου δείξουν την αγάπη τους να μη μισούν αυτούς που σε αγαπούν το ίδιο φορώντας μαύρο ράσο.
Πραγματεία περί ανεξιθρησκίας (1763)
Ντεκάρτ : Ο ορθός λόγος εναντίον της προκατάληψης
Το πρώτο ήταν να μην παραδέχομαι τίποτα για αληθινό, αν δεν το ξέρω ολοφάνερα για αληθινό, δηλαδή να αποφεύγω προσεκτικά τη βιασύνη και την προκατάληψη και να μην περιλαμβάνω στις κρίσεις μου τίποτα παραπάνω απ” ότι θα παρουσιάζεται στο νου τόσο ξεκάθαρα ώστε να μη μου δίνεται καμιά ευκαιρία να αμφιβάλλω γι” αυτό.
Λόγος περί της μεθόδου, Ντεκάρτ (1637)
Ο Ρουσσώ για την πολιτική
Οι φορείς της εκτελεστικής εξουσίας δεν είναι αφέντες του λαού αλλά υπάλληλοί του. Ο λαός πρέπει να μπορεί να τους διορίζει και να τους απολύει όποτε θέλει.
Το Κοινωνικό Συμβόλαιο, Ζ.Ζ. Ρουσσώ (1762)
Μερικά από τα πιο γνωστά κλασσικά μυθιστορήματα γράφτηκαν αυτή την εποχή, όπως ο Ροβινσώνας Κρούσος και Τα ταξίδια του Γκιούλιβερ.
Η μουσική επίσης γνώρισε σημαντική άνθηση. Συνθέτες όπως ο Μπαχ και ο Μότσαρτ έγραψαν κλασσικά έργα μουσικής. Ακούστε το κονσέρτο για πιάνο ν. 21 του Μότσαρτ
Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες είναι ένα μυθιστόρημα του Ιούλιου Βερν, το οποίο εκδόθηκε το 1873.
Υπόθεση :
Ο Φιλέας Φογκ ήταν ένας πλούσιος ερευνητής, ο οποίος είχε πολλές φαεινές ιδέες. Κάποια μέρα, πήγε στην Ακαδημία των Επιστημών, στο Λονδίνο, με την ιδέα ότι μπορεί να κάνει τον γύρο του κόσμου σε 80 μέρες. Πολλοί αμφισβήτησαν τα λόγια του, κάτι το οποίο ο ίδιος δεν το επέτρεπε. Έτσι κάποια βραδιά στοιχημάτισε όλη του την περιουσία (₤20.000) ότι μπορούσε να πραγματοποιήσει ο ίδιος τον γύρο του κόσμου σε 80 μέρες. Κι έτσι ξεκίνησε το ταξίδι, με τον υπηρέτη του, Πασπαρτού. Η διαδρομή που θα ακολουθούσε ήταν η εξής:
Λονδίνο-Σουέζ, μέσω Μοντ Σενί και Μπρίντεζι σιδηροδρομικώς και ατμοπλοϊκώς (7 ημέρες)
Σαν Φρανσίσκο-Νέα Υόρκη, σιδηροδρομικώς (7 ημέρες)
Νέα Υόρκη-Λονδίνο, ατμοπλοϊκώς και σιδηροδρομικώς (9 ημέρες)….Σύνολο 80 ημέρες.
Τελικά γυρίζει στην Αγγλία, νομίζοντας ότι είχε χάσει το στοίχημα, γυρίζοντας μια μέρα αργότερα. Όμως, λίγο αργότερα, συνειδητοποίησε ότι είχε φτάσει λίγο νωρίτερα και τρία λεπτά πριν λήξει η προθεσμία του, πηγαίνει στην Ακαδημία και κερδίζει το στοίχημα. Στο τέλος του είπαν ότι αντί να φτάσει στις 21 Δεκεμβρίου, 80ή μέρα, έφτασε μια μέρα νωρίτερα, λόγω του ότι, ταξιδεύοντας αντίθετα προς την πορεία περιστροφής της γης, κέρδισε μία ημέρα που δεν είχε υπολογίσει.
Άφωνος στον κίνδυνο και θαλασσομάχος,
ταξιδεύω σχίζοντας πέλαγα μονάχος.
Στου περιβολιού μας τη δεξαμενή
τα νερά τους σμίγουν πέντε ωκεανοί!
Γύρω περιμένουν στις ακτές οι κάβοι
δίπλα τους ν” αράξει τ” άσπρο το καράβι.
Στην Ινδία, στο Βόλγα, στο Μισισιπή
τρέχει το καράβι μου, πάει σαν αστραπή.
Το φεγγάρι μέσα απ” το πυκνό πλατάνι
στα ταξίδια του όλα συντροφιά μου κάνει.
Προς τα πολυτρίχια, λίγο παρακεί,
το τιμόνι αν στρίψω, να κι η Αφρική.
Πίσω απ” του κισσού μας τη χλωρή κουρτίνα,
έγια μόλα, βάζω πλώρη για την Κίνα.
Το Σουέζ, την Πόλη και τον Παναμά,
ως να με φωνάξει για φαΐ η μαμά.
Καθισμένος πλάι σε μια γλάστρα δυόσμο
δέκα χρονών πλοίαρχος, γνώρισα τον κόσμο!
θαλασσοπόρος: αυτός που κάνει μακρινά ταξίδια, που διασχίζει τις θάλασσες (ειδικότ. για τους ναυτικούς της εποχής των γεωγραφικών εξερευνήσεων και ανακαλύψεων): Πορτογάλοι θαλασσοπόροι έφτασαν πρώτοι στις Iνδίες. Tολμηρός ~ πέρασε με κότερο τον Aτλαντικό.
θαλασσομάχος : αυτός που παλεύει με τα κύματα της θάλασσας· έμπειρος ναυτικός
κάβοι : ακρωτήρια
πολυτρίχια : φυτά με πολύ μακριά και λεπτά φύλλα που μοιάζουν με τρίχες
Ινδία: κράτος της Ν. Ασίας. Το δεύτερο σε πληθυσμό κράτος της Γης(1.028.610.328 κατ). Στην Ινδία εμφανίστηκαν στην αρχαιότητα σπουδαίοι πολιτισμοί… ΚΛΙΚ
Βόλγας: ποταμός, ο μεγαλύτερος της Ευρώπης(3.690 χλμ ), βρίσκεται στο ευρωπαϊκό τμήμα της Ρωσίας και είναι πλωτός σε όλο το μήκος του… ΚΛΙΚ
Μισσισιπής: ποταμός, ο μεγαλύτερος της Αμερικής(3.734 χλμ). Βρίσκεται στη Β. Αμερική, εκβάλλει στον κόλπο του Μεξικού και είναι σε ένα μέρος του πλωτός… ΚΛΙΚ
Κίνα: κράτος της Α. Ασίας. Το μεγαλύτερο σε πληθυσμό στη Γη(1.338.612.968 κατ.)… ΚΛΙΚ
Σουέζ: πλωτή τεχνητή διώρυγα, η μεγαλύτερη στη Γη(168 χλμ). Συνδέει τη Μεσόγειο θάλασσα με την Ερυθρά… ΚΛΙΚ
Πόλη: η Κωνσταντινούπολη. Η μεγαλύτερη πόλη της Τουρκίας βρίσκεται στο Ευρωπαϊκό μέρος της. Υπήρξε πρωτεύουσα και της Βυζαντινής αυτοκρατορίας… ΚΛΙΚ
Παναμάς: κράτος της Κεντρικής Αμερικής. Βρίσκεται στον ισθμό που ενώνει τη Β. με την Ν. Αμερική. Εκεί κατασκευάστηκε και η Διώρυγα του Παναμά με σκοπό τη σύνδεση των δύο ωκεανών… ΚΛΙΚ
Σεβάχ ο θαλασσινός
Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Στίχοι: Λευτέρης Παπαδόπουλος
Πρώτη εκτέλεση: Μάνος Λοΐζος
Σαρακηνοί και Βενετσάνοι
πιάνουν και δένουν στο κατάρτι
ελόγου μου τον καπταν-Γιάννη,
το παλικάρι, τον αντάρτη,
τον άντρακλα τον πελαγίσιο.
Θάλασσα, πικροθάλασσα,
γιατί να σ” αγαπήσω;
Κι εκεί στου μακελειού την άψη
δαγκώνω τα σχοινιά, τα λύνω,
και, μα τον Άγιο Κωνσταντίνο,
όλους τους ρίχνω μες στη χάση,
δεμένους με τα χέρια πίσω.
Θάλασσα, πικροθάλασσα,
πώς να μη σ” αγαπήσω;
Ομοιοκαταληξία
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ομοιοκαταληξία το χαρακτηριστικό δύο ή περισσότερων στίχων μιας στροφής να τελειώνουν με ομόηχες λέξεις ή συλλαβές.
Άρχισε να χρησιμοποιείται στην ποίηση κατά τούς Αλεξανδρινούς χρόνους.Όπως πολλοί από τους σύγχρονους ποιητές και οι αρχαίοι Έλληνες δεν είχαν ομοιοκαταληξίες στα ποιήματα τους, και επιπλέον το θεωρούσαν άσχημο, είχαν όμως μέτρο.
Η ομοιοκαταληξία λέγεται ακόμη και ρίμα και στην καθαρεύουσα την έλεγαν «ομοιοτέλευτον». Που τελειώνει δηλαδή κατά όμοιο τρόπο.
Λόγω του ότι η ομοιοκαταληξία είναι φωνητικό φαινόμενο, η ορθογραφία έχει μηδενική σημασία.
Διάκριση της ομοιοκαταληξίας γίνεται σύμφωνα με τα ζεύγη ομοιοκαταληξίας των στίχων:
α) ζευγαρωτή : Ο πρώτος στίχος ομοιοκαταληκτεί με το δεύτερο, ο τρίτος με τον τέταρτο, ο πέμπτος με τον έκτο κτλ.
β) πλεχτή : μέσα σ’ ένα τετράστιχο, ο πρώτος με τον τρίτο και ο δεύτερος με τον τέταρτο.
γ) σταυρωτή : σε τετράστιχο ο πρώτος με τον τέταρτο και ο δεύτερος με τον τρίτο.
δ) ζευγαροπλεχτή : μέσα σ’ ένα εξάστιχο, ο πρώτος με το δεύτερο, ο τέταρτος με τον πέμπτο και ο τρίτος με τον έκτο.
ε) ανάκατη : χωρίς ορισμένη σειρά
στ) εσωτερική : σε μερικά ποιήματα βρίσκεται και στον ίδιο στίχο ομοιοκαταληξία. π.χ. καράβια πρωτοτάξιδα δίχως κατάρτια, ξάρτια, μες στα πλάτια της θάλασσας, που δέρνει-τα ακυβέρνητα (Μαλακάσης)
ζ) αντίλαλος : Ο δεύτερος στίχος όχι μόνο ομοιοκαταληκτεί με τον πρώτο, αλλά περιέχεται κι ολόκληρος μέσα σ’ αυτόν. π.χ. πάρε φωτιά και κάψε με κι αντάμα με τη στάχτη μου τ’ άχτι μου (Εφταλιώτης)
Στροφή : Ένα ρυθμικό σύνολο από περισσότερους στίχους αποτελεί τη στροφή. Κάθε στροφή κλείνει συνήθως και ολόκληρο νόημα. Στα τυπωμένα ποιήματα, ανάμεσα από τις διάφορες στροφές, μεσολαβεί ένα λευκό διάστημα. Στην ελληνική ποίηση η στροφή αποτελείται συνήθως από τέσσερις στίχους. Υπάρχουν όμως και στροφές με τρεις, πέντε, έξι ή οχτώ στίχους.
Με τις παρακάτω εικόνες και τη βοήθεια του βίντεο από την ταινία, φτιάξε μικρές προτάσεις που θα σε βοηθήσουν να αναπτύξεις τη δική σου ιστορία για το ναυαγό :
Ένωσε τις φράσεις και δημιούργησε τη δική σου αφήγηση για την υπόθεση της ταινίας.
Βάλε τον εαυτό σου στη θέση του ναυαγού και γράψε τις εντυπώσεις σου από το τοπίο γύρω σου (βλάστηση, ακτές, καιρός, ήχοι).
Μην ξεχάσεις να γράψεις και για τα συναισθήματα σου. (τετράδιο εργασιών σελ. 8)
Τι μελετήσαμε στην Ιστορία της Ε” τάξης;(σύντομη απάντηση)
Ποιοι παράγοντες βοήθησαν στη βαθμιαία εξέλιξη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε Βυζαντινή;
Τι άλλο μάθαμε;
Πώς η αυτοκρατορία κατέληξε στην υποταγή της στους Οθωμανούς Τούρκους; (Χρησιμοποίησε τις λέξεις ακμή και παρακμή).Πότε έγινε η Άλωση της Κωνσταντινούπολης ;
χάρτης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Ιστορικές περίοδοι
Αρχαιότητα : η περίοδος από τα αρχαία χρόνια, μέχρι τον 5ο αιώνα μ.Χ. (476 μ.Χ. Διάλυση Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας). Το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου μελετήθηκε στη Δ΄ Δημοτικού.
Μεσαίωνας : η περίοδος από τον 5ο αιώνα μ.Χ. μέχρι το 15ο αιώνα μ.Χ. Δηλαδή, η περίοδος από την κατάλυση του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους (476 μ.Χ.) μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453 μ.Χ.)
Θυμηθείτε : Ηράκλειος και ιεροί πόλεμοι, εξάπλωση χριστιανισμού και μωαμεθανισμού, ακρίτες, σταυροφορίες.
Ο Μεσαίωνας ξεκινά με την παρακμή και την καταστροφή των αρχαίων μεγάλων πόλεων από επιδρομές διάφορων φυλών, επιδημίες και φυσικές καταστροφές. Μαζί με τις αρχαίες μεγάλες πόλεις χάνεται και ο αρχαίος τρόπος ζωής.
Τελειώνει με την εποχή των μεγάλων ανακαλύψεων και εφευρέσεων στα τέλη του 15ου αιώνα.
Κατά το Μεσαίωνα η οικονομία ήταν αγροτική, δηλαδή στηριζόταν στη γεωργική παραγωγή. Όσο περισσότερη γη είχε κάποιος τόσο πιο πλούσιος και ισχυρός ήταν.
Θυμηθείτε : μεγαλογαιοκτήμονες και μικροϊδιοκτήτες
Πολύ μεγάλη δύναμη είχε στη Δύση η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία και στην Ανατολή η Ορθόδοξη εκκλησία. Οι αρμοδιότητες της εκκλησίας δεν περιορίζονταν μόνο σε θρησκευτικά ζητήματα αλλά απλώνονταν και σε πολλές δραστηριότητες της κοινωνικής ζωής και επηρέαζαν αποφασιστικά τους αυτοκράτορες και τους βασιλείς. Τα μοναστήρια είχαν στην ιδιοκτησία τους μεγάλες εκτάσεις γης. Η Ρωμαιοκαθολική εκκλησία θέσπισε την Ιερά εξέταση για να αντιμετωπίσει όσους θεωρούσε αιρετικούς τους οποίους τιμωρούσε με αυστηρές ποινές.
Θυμηθείτε : Εικονομαχία, Σχίσμα εκκλησιών
Πρόκειται για μια εποχή όπου οι θρύλοι, οι δοξασίες, οι δεισιδαιμονίες και οι προλήψεις επηρεάζουν πολύ τους ανθρώπους. Μια εποχή όπου οι επιστήμες και οι τέχνες παρουσίασαν στασιμότητα.
Σύμφωνα με τη γερμανική παράδοση, ο Φρειδερίκος Βαρβαρόσσα δεν πέθανε, αλλά κοιμάται με τους ιππότες του στο όρος Κύφφχοϋζερ της Θουρριγγίας. Όταν τα κοράκια σταματήσουν να πετούν γύρω από το βουνό, θα εξέλθει για να οδηγήσει τη Γερμανία στην παλαιά της δόξα.
Μήπως θα βοηθούσε να την βλέπαμε λίγο διαφορετικά;
Ας δοκιμάσουμε να την γυρίσουμε ανάποδα :
Τώρα είναι κάπως καλύτερα ; Πρόκειται προφανώς για ένα χάρτη.
Κάποια σημεία του μας θυμίζουν έντονα μια ήπειρο. Ποια;
Γιατί ο χαρτογράφος τον σχεδίασε ανάποδα;
Ο Χάρτης της Οικουμένης
Το 1459, ο Φρα Μάουρο, ένας μοναχός, ολοκλήρωσε μετά από 11 χρόνια δουλειάς τον περίφημο Χάρτη της Οικουμένης, ζώντας και δουλεύοντας μέσα στο μοναστήρι του Σαν Μικέλε στη Βενετία. Ο μοναχός αξιοποίησε όλες τις τότε γνώσεις, μαρτυρίες και πηγές, από τον Πτολεμαίο, ως τους Πορτογάλους θαλασσοπόρους της εποχής του. Ο βόρειος πόλος είναι κάτω και ο νότιος επάνω καθώς ο Φρα Μάουρο επηρεάστηκε από τους Άραβες χαρτογράφους. Ο χάρτης διατηρεί όλες – σχεδόν – τις συμβάσεις και τους περιορισμούς που η καθολική εκκλησία επέβαλλε εκείνη την εποχή. Παρατηρούμε την επίπεδη και κυκλική μορφή, όπως επίσης ότι ο Κόσμος, περικλείεται από τον Ωκεανό – εμπόδιο που καθιερώθηκε για να μην προχωρήσει ο άνθρωπος πέραν αυτού ούτε με τη σκέψη του.
Ο χάρτης όμως παρουσιάζει και κάποιες ενδιαφέρουσες καινοτομίες: τα Ιεροσόλυμα δεν είναι το κέντρο του κόσμου, ο Ινδικός Ωκεανός δεν εμφανίζεται ως κλειστή λίμνη – όπως συνηθιζόταν τότε – αλλά σαν ανοιχτό πέλαγος που επικοινωνεί με τον Ατλαντικό ωκεανό. Το χάρτη αυτό παρήγγειλε και χρηματοδότησε αδρά, ο βασιλιάς της Πορτογαλίας Αλφόνσος ο Ε΄ για να βρεθούν συντομότεροι δρόμοι για τις Ινδίες που θα παρακάμπτουν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Γι’ αυτό άλλωστε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη των θαλασσών της Οικουμένης, απεικονίζονται να αρμενίζουν περήφανες καραβέλες.
Επομένως, ο χάρτης του Φρα Μάουρο, αποτυπώνει τη γεωγραφική γνώση της εποχής αλλά και τις ισορροπίες ανάμεσα στις επιταγές της Καθολικής Εκκλησίας και τις επιδιώξεις και φιλοδοξίες της κοσμικής εξουσίας. Δίκαια υποστηρίζεται από πολλούς ότι το έργο αυτό αποτελεί τη μετάβαση της Χαρτογραφίας σε μια νέα εποχή : την Αναγέννηση !
Είναι η εποχή που οι πόλεις της Ιταλίας συγκέντρωσαν τεράστια πλούτη από τις σταυροφορίες και το εμπόριο. Κάθε ιταλική πόλη ήταν οργανωμένη σαν μικρό κράτος, όπως οι πόλεις – κράτη της αρχαίας Ελλάδας. Πολλές από αυτές είχαν δημοκρατικό πολίτευμα. Σε αυτές τις συνθήκες, αρκετοί ηγεμόνες χρηματοδοτούσαν ζωγράφους, γλύπτες και αρχιτέκτονες για να φτιάξουν λαμπρά έργα.
Οι λόγιοι (μορφωμένοι άνθρωποι) της εποχής αναζήτησαν στις βιβλιοθήκες των μοναστηριών, καθώς και στα εδάφη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, τα λογοτεχνικά, ιστορικά και ρητορικά κείμενα της αρχαιότητας, συνήθως γραμμένα στα λατινικά ή τα αρχαία ελληνικά. Πολλοί βυζαντινοί λόγιοι, μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, κατέφυγαν στις ευρωπαϊκές πόλεις μεταφέροντας τις γνώσεις τους και συμβάλλοντας στη στροφή των πνευματικών ανθρώπων προς την αρχαία Ελλάδα και τον πολιτισμό της.
Πέρα από τη μελέτη της κλασικής αρχαιότητας, οι συγγραφείς υιοθέτησαν τη χρήση της καθομιλουμένης γλώσσας, κάτι που σε συνδυασμό με την εφεύρεση της τυπογραφίας, επέτρεψε σε ολοένα και περισσότερους ανθρώπους να έχουν πρόσβαση σε βιβλία, με πιο σημαντική περίπτωση τη Βίβλο.
Το 1450 ο Γουτεμβέργιος εφευρίσκει την τυπογραφία. Αυτή η εφεύρεση δίνει τη δυνατότητα να τυπωθούν και να κυκλοφορήσουν πολλά βιβλία που μέχρι τότε ήταν χειρόγραφα.
Το 1492 ο Χριστόφορος Κολόμβος ανακαλύπτει την Αμερική και οι απόψεις των ανθρώπων για τον τότε γνωστό κόσμο αλλάζουν.
Το 1543 ο Κοπέρνικος με το έργο του «Περί της περιστροφής των ουράνιων σφαιρών» εκφράζει την επαναστατική άποψη για την εποχή του ότι είναι η Γη που κινείται γύρω από τον Ήλιο.
Αυτή η άνθηση των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών ονομάστηκε Αναγέννηση.
Το κείμενο και η δραστηριότητα σε μορφή word εδώ :
Αναγέννηση : η άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών. Η Αναγέννηση ήταν πολιτιστικό κίνημα που ξεκίνησε από τις ιταλικές πόλεις (Φλωρεντία, Νάπολη) και εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη ανάμεσα στο 14ο και το17ο αιώνα.
Την εποχή αυτή, αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα η λογοτεχνία, η επιστήμη, η θεολογία και οι τέχνες (ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική). Πολλοί μορφωμένοι άνθρωποι στράφηκαν στη μελέτη των αρχαίων ελλήνων και ρωμαίων συγγραφέων. Έτσι αναπτύχθηκε το κίνημα το Ουμανισμού.
Ουμανισμός σημαίνει «ανθρωπισμός». Είναι ο πολιτισμός που εξυψώνει το ανθρώπινο πνεύμα. Οι ουμανιστές πίστευαν στη λογική, στην «ανθρώπινη ευφυΐα… τη μοναδική και ασυνήθιστη δύναμη του ανθρώπινου μυαλού». Μελετούσαν την ελληνική γλώσσα , γραμματική, ρητορική, ιστορία, ποίηση και φιλοσοφία. Σκοπός του ουμανισμού ήταν να δημιουργήσει ένα καθολικό άνθρωπο ο οποίος θα συνδυάζει πνευματική και φυσική τελειότητα και θα είναι ικανός να λειτουργεί έντιμα σε κάθε περίσταση.
Θρησκευτική Μεταρρύθμιση : Οι νέες ιδέες άρχισαν να επηρεάζουν και τη θρησκεία. Στις αρχές του 16ου αιώνα, οι Προτεστάντες, με αρχηγό το Λούθηρο εναντιώθηκαν στην εξουσία του Πάπα και τις καταχρήσεις της Καθολικής εκκλησίας και δημιούργησαν δική τους εκκλησία, την Προτεσταντική. Τότε ξεκίνησαν πόλεμοι ανάμεσα στους Προτεστάντες και τους Καθολικούς.
Ο Μαρτίνος Λούθηρος(1483 – 1546) καλείται σε απολογία στη Δίαιτα της Βορμς (1521), όπου και αρνείται να ανακαλέσει τις θέσεις του. Έργο του Άντον φον Βέρνερ, 1877.
«Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Άνθρωπος» της Αναγέννησης…
Πώς να ήταν άραγε η ζωή στην εποχή της Αναγέννησης; Ποια ήταν η καθημερινότητα των ανθρώπων; Οι συνήθειές τους; Η πολιτική κατάσταση;
Με κεντρικό ήρωα τον Λεονάρντο Ντα Βίντσιμπορούμε να πάρουμε απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα, μέσα από το σχετικό επεισόδιο της σειράς κινούμενων σχεδίων «Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ο Άνθρωπος»…
25-09-2016
