αντι – μάθημα

Από την αρχή της Ελληνικής Επανάστασης το ζήτημα της εξουσίας και του ελέγχου του νέου κράτους, που επιθυμούσαν να δημιουργήσουν οι Έλληνες, προκαλούσε συχνά εντάσεις και διαμάχες μεταξύ των επαναστατημένων. Αρχικά την πολιτική εξουσία κατέλαβε η υπάρχουσα διοικητική αριστοκρατία : οι πρόκριτοι στην Πελοπόννησο και τα νησιά (πρόκριτοι και εφοπλιστές) και οι Φαναριώτες στη Στερεά Ελλάδα.

Οι συνεχείς επιτυχίες, ωστόσο, των Ελλήνων στο πεδίο της μάχης, έδιναν ιδιαίτερο κύρος και μεγάλη αίγλη στους οπλαρχηγούς, οι

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης

οποίοι ζητούσαν μεγαλύτερη συμμετοχή στην εξουσία. Η αντίθεση των πολιτικών και όσων διέθεταν προεπαναστατικά εξουσία (πρόκριτοι, ιεράρχες, Φαναριώτες) και αυτών που διακρίθηκαν στις μάχες και θεωρούσαν αυτονόητο δικαίωμα τους τη συμμετοχή στα κοινά (οπλαρχηγοί, Φιλικοί), αλλά και οι τοπικές αντιθέσεις και οι προσωπικές φιλοδοξίες οδήγησαν τελικά σε εμφύλια διαμάχη. Πίσω από αυτές τις διαμάχες διαφαίνονταν ήδη τα διαφορετικά κοινωνικά συμφέροντα ανάμεσα στις προεπαναστατικές ομάδες εξουσίας (πρόκριτοι, πλοιοκτήτες, ιεράρχες, Φαναριώτες), τους Φαναριώτες και τους έμπορους, τους οπλαρχηγούς και τα σώματα των παλαιών κλεφταρματολών αλλά και τους αγροτικούς πληθυσμούς.

Αρχικά (φθινόπωρο 1823-καλοκαίρι 1824) συγκρούστηκαν δύο παρατάξεις με επικεφαλής τους Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, αντιπρόεδρο του Εκτελεστικού και Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, πρόεδρο του Βουλευτικού. Όταν ο τελευταίος εξασφάλισε την υποστήριξη των ισχυρότερων προκρίτων της Πελοποννήσου και της Ύδρας, ο Κολοκοτρώνης αναγκαστικά υποχώρησε.

Κατόπιν (Ιούλιος 1824-Ιανουάριος 1825), ο Μαυροκορδάτος και οι Υδραίοι συμμάχησαν με τον Ιωάννη Κωλέττη, που επηρέαζε πολλούς

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος

οπλαρχηγούς της Στερεάς Ελλάδας, και απέκλεισαν τους Πελοποννήσιους από την εξουσία. Όταν οι τελευταίοι συνασπίστηκαν, στρατεύματα από τη Στερεά λεηλάτησαν τη βόρεια Πελοπόννησο αναγκάζοντας τους Πελοποννήσιους να συνθηκολογήσουν. Οι νικητές φυλάκισαν τον Κολοκοτρώνη και τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, που λίγο αργότερα δολοφονήθηκε. Ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης είδε το γιο του Πάνο να σκοτώνεται στην εμφύλια διαμάχη.

Στον εμφύλιο πόλεμο θα νικήσουν οι πολιτικοί και οι κοινωνικές ομάδες των Φαναριωτών και των πλούσιων εφοπλιστών των νησιών. Η δυσάρεστη συνέπεια θα είναι η Επανάσταση να στερηθεί έμπειρων και ικανών οπλαρχηγών, όπως ο Κολοκοτρώνης.

Τα δύο αυτά χρόνια της σύγκρουσης των Ελλήνων μεταξύ τους αποδυνάμωσαν τον επαναστατικό  Αγώνα και μάλιστα σε μια κρίσιμη στιγμή που οι Οθωμανοί Τούρκοι οργανώνονταν για να καταστείλουν την Ελληνική Επανάσταση. Ο σουλτάνος θα συμμαχήσει με τον πασά της Αιγύπτου Μωχάμετ Άλυ με σκοπό να καταπνίξουν την Επανάσταση. Ο απελευθερωτικός αγώνας θα περάσει στην πιο δύσκολη και κρίσιμη φάση του, με τον κίνδυνο οι Έλληνες να ηττηθούν.

Τα πρώτα δάνεια της Ελλάδας

Στις αρχές του 1823 οι Έλληνες διαπίστωσαν πως τα χρήματα που έπαιρναν από εισφορές, λάφυρα, κλπ. δεν έφταναν για να συντηρήσουν την Επανάσταση και έπρεπε να ζητήσουν δάνεια. Δάνεια της ανεξαρτησίας, όπως έγιναν γνωστά, αφού υποτίθεται θα πήγαιναν για την ανεξαρτησία της χώρας…

• Στα χρόνια της επανάστασης, οι Έλληνες ζήτησαν και πήραν από τους Άγγλους, δυο δάνεια, συνολικού ύψους 2.800.000 λιρών.

• Το πρώτο,  το 1823 για 800.000 λίρες, από τις οποίες οι Έλληνες πή­ραν στα χέρια τους μόλις 278.000 λίρες.

• Το δεύτερο, το 1825 για 2.000.000 λίρες και πήραν μόνο 816.000 λίρες. Η διαφορά κρατήθηκε από τους Άγγλους δανειστές, για προκαταβολές τόκων, έξοδα, προμήθειες των διαφόρων επι­τήδειων.

• Το πρώτο δάνειο κατασπαταλήθηκε στον εμφύλιο πόλεμο για την εξαγορά των Ρουμελιωτών και την εξόντωση των καπεταναίων του Μοριά, και το μεγαλύτερο μέρος του καρπώθηκαν οι Υδραίοι και οι Σπετσιώτες.

• Το δεύτερο δάνειο προοριζόμενο για τη δημιουργία τακτικού στρατού και σύγχρονου πολεμικού ναυτικού, χάθηκε σε κερδοσκοπικές παραγγελίες πλοίων, που δεν ήλθαν ποτέ στην Ελλάδα και σε μεσιτείες, αμοιβές και προμήθειες. 

• Και την πιο κρίσιμη στιγμή της Επανάστασης οι Έλληνες σκοτώνονταν σε έναν εμφύλιο πόλεμο στον οποίο σπαταλήθηκε ολόκληρο το πρώτο δάνειο.

• Η Επανάσταση ηττήθηκε στρατιωτικά και χρειάστηκε η στρατιωτική επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων για να αποχωρήσουν οι Οθωμανοί και έτσι, η Ελλάδα δέθηκε στο άρμα της Αγγλίας.

• Για τις 1.100.000 λίρες, που κι απ΄αυτές κάτι λιγοστές φτάσανε μέχρι την Ελλάδα, γιατί οι περισσότερες φαγώθηκαν από τους ναυπηγούς της Αγγλίας και της Αμερικής και το λόρδο Κόχραν, το ελληνικό κράτος χρωστούσε το 1854 στους Άγγλους  κεφαλαιούχους πάνω από…..οχτώ εκατομμύρια λίρες!

Ερωτήσεις Κατανόησης  

1. Ποια είναι τα αίτια της εμφύλιας διαμάχης και ποιες κοινωνικές ομάδες συγκρούονται ;
2. Ποιες είναι οι δύο φάσεις της εμφύλιας διαμάχης ;
3. Ποιες ήταν οι συνέπειες του εμφυλίου στην εξέλιξη της Επανάστασης;

Παρουσίαση της ενότητας