Ρήγας Φεραίος

Παρατηρήστε την παρακάτω εικόνα από το Βυζαντινό Μουσείο

Τι συμβολίζει;

 

 

Ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) γεννήθηκε στη Θεσσαλία το 1757. Σπούδασε πρώτα στο χωριό του, το Βελεστίνο και μετά στη Ζαγορά, ένα χωριό του Πηλίου, στο Άγιο Όρος και στην Κωνσταντινούπολη. Λένε ότι εγκατάλειψε το χωριό του, όταν σκότωσε ένα Τούρκο που του φέρθηκε αυταρχικά. Στο Άγιο Όρος ήρθε σε επαφή με τη μεγάλη βιβλιοθήκη της Αθωνιάδας Ακαδημίας και με τις ιδέες του διαφωτισμού. Στην Κωνσταντινούπολη έμαθε ξένες γλώσσες και γνωρίστηκε με το μεγάλο διερμηνέα του σουλτάνου, τον οποίο ακολούθησε στην Μολδαβία, όταν αυτός έγινε ηγεμόνας της. Αργότερα έγινε γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας.

Όταν αυτός τιμωρήθηκε με αποκεφαλισμό για την ήττα των Τούρκων στο ρωσοτουρκικό πόλεμο, ο Ρήγας (σε ηλικία 33 ετών) διέφυγε στη Βιέννη, την οποία έκανε κέντρο της επαναστατικής τους δράσης.

Μέρος της επαναστατικής του δράσης αποτελούσε η συγγραφή και έκδοση επαναστατικών τραγουδιών, όπως ο Θούριος και προκηρύξεων, του συντάγματος της ελληνικής δημοκρατίας, εκλαϊκευμένων επιστημονικών έργων κλπ. Για την επαναστατική του δράση συνελήφθη από την αυστριακή αστυνομία που τον παρέδωσε στους Οθωμανούς. Ύστερα από βασανιστήρια στραγγαλίστηκε μαζί με τους επτά συντρόφους του. Τα πτώματα τους πετάχτηκαν στο Δούναβη.

 

Τα πιο σημαντικά του έργα, αντιπροσωπευτικά των επαναστατικών πολιτικών του ιδεών, ήταν:

 

α) Η «Χάρτα της Ελλάδος», γνωστή και ως «Μεγάλη Χάρτα του Ρήγα», δωδεκάφυλλος χάρτης, έργο μεγαλειώδες στη σύλληψη και την εκτέλεσή του. Απεικόνιζε όλη τη Βαλκανική, από το Δούναβη ως την Κρήτη και από το Ιόνιο ως τη Δυτική Μικρά Ασία, δηλαδή όλη την έκταση όπου οραματιζόταν ο Ρήγας να απλώσει το κίνημά του. Ο χάρτης ήταν διακοσμημένος με παραστάσεις από την ελληνική μυθολογία και από τις μεγάλες στιγμές της αρχαίας και της βυζαντινής ιστορίας. Είχε ακόμη επιγράμματα, καταλόγους Βυζαντινών αυτοκρατόρων, απεικονίσεις ελληνικών νομισμάτων και δίπλα στις σύγχρονες ονομασίες αναγράφονταν και οι αρχαίες. Δικαιολογημένα χαρακτηρίστηκε ως «Πατριδογνωστική εγκυκλοπαίδεια».

 

 

 

β) Ο «Θούριος», το έργο με την πιο πλατιά διάδοση στους υπόδουλους Έλληνες, ένα φλογερό επαναστατικό σάλπισμα, που καλούσε όλους τους λαούς της Βαλκανικής σε γενική εξέγερση.

 

γ) Το «Σύνταγμα της Ελληνικής Δημοκρατίας», 

η εφαρμογή σε συγκεκριμένο κείμενο των πολιτικών ιδεών του Ρήγα. Τυπώθηκε σε μεγάλο τετρασέλιδο, μαζί με το Θούριο και μια επαναστατική προκήρυξη, και είχε τον τίτλο «Νέα πολιτική διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης, της Μ. Ασίας, των Μεσογείων νήσων και της Βλαχομπογδανίας». Για τη σύνταξή του ο Ρήγας βασίστηκε στα γαλλικά επαναστατικά συντάγματα, και ιδιαίτερα στο σύνταγμα του 1793, και παρουσίαζε το πολίτευμα που θα επικρατούσε στην ελληνική δημοκρατία, η οποία θα προερχόταν από την επανάσταση. Το έργο κατασχέθηκε από την αυστριακή αστυνομία και μόνο χειρόγραφα αντίγραφά του σώθηκαν.

 

 

«Θούριος»

 

 

Ως πότε παλληκάρια, θα ζούμε στα στενά, 
μονάχοι σαν λιοντάρια, στες ράχες στα βουνά;
Κάλλιο είναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή, 
παρά σαράντα χρόνους, σκλαβιά και φυλακή.

Σπηλιές να κατοικούμε, να βλέπουμε κλαδιά, 
να φεύγωμ’ απ’ τον κόσμο, για την πικρή σκλαβιά;
Κάλλιο είναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή, 
παρά σαράντα χρόνους, σκλαβιά και φυλακή.

Να χάνωμεν αδέλφια, πατρίδα και γονείς, 
τους φίλους, τα παιδιά μας, κι όλους τους συγγενείς;
Κάλλιο είναι μιας ώρας ελεύθερη ζωή, 
παρά σαράντα χρόνους, σκλαβιά και φυλακή.

Τι σ’ ωφελεί αν ζήσεις, και είσαι στη σκλαβιά;
στοχάσου πως σε ψένουν, καθ’ ώραν στην φωτιά.
Βεζύρης, δραγουμάνος, αφέντης κι αν σταθείς
ο τύραννος αδίκως σε κάμνει να χαθείς.

Βουλγάροι κι Αρβανίτες, Αρμένιοι και Ρωμιοί, 
Αράπηδες και άσπροι, με μια κοινήν ορμή, 
Για την ελευθερίαν, να ζωσωμεν σπαθί, 
πως είμαστ’ αντρειωμένοι, παντού να ξακουσθεί.

Όσοι απ’ την τυραννίαν, πήγαν στην ξενιτιά
στον τόπον του καθ’ ένας, ας έλθει τώρα πια.
Και όσοι του πολέμου, την τέχνην αγροικούν
Εδώ ας τρέξουν όλοι, τυρράνους να νικούν.

Να σφάξουμε τους λύκους, που στον ζυγόν βαστούν, 
και Χριστιανούς και Τούρκους, σκληρά τους τυραννούν.
Στεργιάς και του πελάγου, να λάμψει ο σταυρός, 
και στην δικαιοσύνην, να σκύψει ο εχθρός.

Ο κόσμος να γλιτώσει, απ’ αύτην την πληγή, 
κι ελεύθεροι να ζωμεν, αδέλφια εις την γη.