αντι – μάθημα

Η λεωφόρος Αλεξάνδρας όπως ήταν πριν 80 χρόνια.

Πηγή : εφημερίδα Γκυζιακά

Κάποτε στους Αμπελοκήπους

Αμπελόκηποι, στη συμβολή των λεωφόρων Βασ. Σοφίας και Μεσογείων. Σχεδόν μια δεκαετία χωρίζει τις δυο αυτές φωτογραφίες. Η πρώτη, μας πάει πίσω στο 1963. Στο κέντρο της φωτογραφίας φαίνεται η βίλλα Μαργαρίτα. Η Μεσογείων διατηρεί ακόμα μια εικόνα τελείως διαφορετική, με το σύνολο σχεδόν των παλιών κτισμάτων να μην έχουν δώσει τη θέση τους στις πολυκατοικίες. Αυτό θα γίνει τα αμέσως επόμενα χρόνια της δεκαετίας του ’60. Επιπλέον, αποτελεί μια οδική αρτηρία με περιορισμένο πλάτος. Αυτό επίσης θα αλλάξει σύντομα, εφόσον η ανακατασκευή και διαπλάτυνση της είχε αποφασιστεί από το καλοκαίρι του 1962. Για να γίνει αυτό, ήταν απαραίτητος ο καθορισμός νέας οικοδομικής γραμμής ενώ, σταδιακά, τα επόμενα χρόνια θα απαλλοτριωθούν τμήματα από τον προαύλιο χώρο της βίλλας Μαργαρίτα για αυτό το σκοπό.

Η κυκλοφορία των οχημάτων στον κόμβο της Βασ. Σοφίας με τη Μεσογείων γινόταν αποκλειστικά με τη βοήθεια τροχονόμου, ελλείψει φωτεινών σηματοδοτών.

Η δεύτερη φωτογραφία μας πάει στο 1974. Τίποτα δεν είναι το ίδιο. Η λεωφόρος Μεσογείων έχει σημαντικά αυξημένο πλάτος, ενώ πλέον οι πολυκατοικίες αποτελούν τον κανόνα. Η βίλλα Μαργαρίτα αποτελεί παρελθόν ήδη από το 1970 και, στη θέση της ανεγείρεται το κτίριο της Κτηματικής Τράπεζας (φαίνεται σε προχωρημένο στάδιο κατασκευής). Το σπιτάκι δίπλα, επί της Βασ. Σοφίας, εξακολουθεί να υπάρχει όμως, τα επόμενα χρόνια δε θα γλυτώσει τη κατεδάφιση. Δεξιά, τα παλιά χαμηλά κτίσματα, έχουν δώσει τη θέση τους στον Πύργο Αθηνών, ο οποίος είχε εγκαινιαστεί το 1971.  Πλέον, η εικόνα είναι πολύ κοντά σε αυτό που ξέρουμε και σήμερα. Από τότε, λίγα έχουν αλλάξει στο συγκεκριμένο σημείο, με σημαντικότερο τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που αφορούν τη λεωφόρο Μεσογείων.

 Βίλλα Μαργαρίτα
Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας & Μεσογείων
Αμπελόκηποι.
Αθήνα 20 Απριλίου 1965
Λεγόταν “Βίλλα Μαργαρίτα”. Οικοδομήθηκε με κόκκινη πελεκητή πέτρα στις αρχές τού 1900 και περιήλθε στην ιδιοκτησία τού πολύστροφου και πλουσίου την εποχή εκείνη, πρώην μαγείρου τών Ανακτόρων τού Βασιλέως Γεωργίου Α’ και ήδη επιτυχημένου επιχειρηματία-ξενοδόχου, του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία» , Ευσταθίου Λάμψα.
Περιελάμβανε 32 δωμάτια, πυργίσκους, γραφικά τελειώματα τα οποία έμοιαζαν με πολεμίστρες, τρούλλο με αλεξικέραυνο, πυκνοφυτευμένο κήπο κ.λπ. Ήταν στη γωνία Βασ. Σοφίας και Μεσογείων, εκεί όπου σήμερα είναι το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας (πρώην Κτηματικής), απέναντι από τον Πύργο Αθηνών (του οποίου η θέση είναι δεξιά της Βίλλας όπως την βλέπουμε στη φωτογραφία). Γκρεμίστηκε κατά τη διάρκεια της χούντας, τη δεκαετία του 1970, περίπου την ίδια εποχή με τις Φυλακές Αβέρωφ (στην Αλεξάνδρας, εκεί όπου τώρα είναι το “Θέμιδος Μέλαθρον”). Είχε γίνει τότε θέμα στις εφημερίδες  και η “εξήγηση” που δόθηκε από το αρμόδιο υπουργείο ήταν [περίπου] ότι “δεν εντάσσεται στην ελληνική αρχιτεκτονική παράδοση, άρα δεν χρειάζεται να χαρακτηριστεί διατηρητέο”…

ΠΗΓΗ  Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

Εδώ θα βρεις χρήσιμες πληροφορίες για τους υγροβιότοπους και τα ζώα και φυτά του μαθήματος

O ποταμός Έβρος στο χάρτηματος

Το δέλτα του Έβρου

Αρκετές φορές συμβαίνει τα νερά ενός ποταμού, ιδιαίτερα αν είναι αρκετά μεγάλος, να διακλαδίζονται πριν την εκβολή και να καταλήγουν στην θάλασσα σε σχήμα δέλτα (Δ). Τότε ονομάζουμε το σημείο

εκβολής του ποταμού δέλτα. Πολλά από τα δέλτα ποταμών αποτελούν σημαντικά οικοσυστήματα. Σε αυτά συναντώνται πλήθος φυτών και ζώων, ενώ πολλά είδη προτιμούν τα δέλτα, όπου η τροφή είναι άφθονη, για την αναπαραγωγή τους. Αλλά και πολλοί άνθρωποι ζουν σε μερικά από τα μεγαλύτερα δέλτα του κόσμου. Ο κυριότερος λόγος που τα δέλτα είναι τόσο πλούσια και εύφορα είναι το γεγονός ότι τα νερά των ποταμών στην πορεία τους προς τα δέλτα παρασύρουν χώμα που το εναποθέτουν στην εκβολή των ποταμών με την μορφή λάσπης, αλλά και πολλές θρεπτικές ουσίες μαζί με αυτό.

Ο Έβρος στις εκβολές του σχηματίζει ένα τεράστιο και δαιδαλώδες δέλτα, το οποίο αποτελεί τον σημαντικότερο υδροβιότοπο της Ελλάδας. Το Δέλτα του Έβρουαρχίζει από το χωριό

πουλιά στο δέλτα του Έβρου

Πόρος, όπου διακλαδίζεται σε δύο βραχίονες. Δεν είναι πλωτός σε κανένα σημείο του, έχει όμως σημαντικό όγκο υδάτων που χρησιμοποιούνται για παραγωγή ηλεκτρισμού (φράγμα Κυπρίνου), και αρδεύσεις. Είναι από τους πιο σημαντικούς υδροβιότοπους της Ευρώπης και είναι υπό προστασία.

Λίμνη Βιστονίδα

Χειμερινό τοπίο λίμνης Βιστωνίδας (πλημμυρισμένη)

Λίμνη Κερκίνη

Ο σταχτοτσικνιάς

O πιο τυπικός και διαδεδομένος ερωδιός. Είναι ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη με 90 εκ. ύψος  περίπου . Ο σταχτοτσικνιάς ξεχωρίζει από το σταχτί πάνω μέρος του , λευκωπό από κάτω και το χαρακτηριστικό λοφίο του . Το ράμφος του είναι κίτρινο και μακρύ, την περίοδο της αναπαραγωγής γίνεται κοκκινωπό. Διαλέγει λίμνες, ποτάμια με άφθονη βλάστηση και καραδοκεί πολύ ώρα ακίνητος μέσα ή κοντά στο νερό μέχρι να εμφανιστεί η λεία του .

Στη λεία του συγκαταλέγονται συνήθως ψάρια, σαύρες, βατράχια, σκουλήκια, σαλιγκάρια αλλά και ποντίκια . Στήνει τη φωλιά του πάνω σε δένδρα ή μέσα στις καλαμιές κατά αναπαραγωγικές αποικίες .

Γεννάει τον Μάρτιο – Απρίλιο 4-5 ανοιχτόχρωμα γαλάζια αυγά και το κλώσσημα  διαρκεί 25-26 ημέρες. Οι νεοσσοί πετούν μόλις συμπληρώσουν 50 ημέρες ζωής . Στη δεκαετία του  ΄80 σε μελέτες καταγραφής της ορνιθοπανίδας που έγιναν στον υγροβιότοπο ο σταχτοτσικνιάς αναφέρονταν ως αναπαραγόμενο .

Ο Βάτραχος

Το σώμα του βατράχου μπορεί να χωριστεί σε δύο μέρη: στο κεφάλι και τον κορμό. Το κεφάλι έχει σχήμα τριγωνικό και μπροστά υπάρχει το στόμα, που φτάνει μέχρι τ’ αυτιά.  Το χρώμα του σώματος των βατράχων είναι από ανοιχτό μέχρι και σκούρο καστανό και στην κοιλιά κιτρινωπό.Ο βάτραχος όμως, μπορεί να αλλάζει χρώμα και να προσαρμόζεται καλύτερα στο περιβάλλον του, και έτσι να αποφεύγει τους εχθρούς του.

Καλαμοκανάς

Ο Καλαμοκανάς είναι μεγάλος, όπως ένας γλάρος, με πόδια όμως πολύ μακριά κόκκινα. Όταν πετάει περνούν ακόμη και την ουρά του (18 εκ. περ.). Έχει φτερά μαύρα και το κάτω μέρος λευκό. (38 εκ.). Το καλοκαίρι το αρσενικό έχει τη ράχη και το πάνω μέρος του κεφαλιού μαύρα. Η θηλυκιά έχει το κεφάλι και το λαιμό λευκά.

Ζει σε έλη, λιμνοθάλασσες και βάλτους.
Τρέφεται με έντομα, νύμφες, σκουλήκια και αυγά ψαριών.

Φτιάχνει τη φωλιά του στο έδαφος κοντά στο νερό. Γεννάει το Μάιο 3 ως 4 αυγά πρασινο-λαδί με κηλίδες γκρι ανοιχτές. Τα κλωσσούν και τα δύο φύλλα για 22 έως 26 ημέρες. Τα νεαρά είναι ικανά να πετάξουν μετά από 28 ημέρες.

Τον Καλαμοκανά τον λένε επίσης Αδραχτά και Άτρακτο.

Αργυροπελεκάνος

Οι Αργυροπελεκάνοι είναι τα μεγαλύτερα πουλιά στον κόσμο, από εκείνα που ζουν στις ακτές και κολυμπούν. Το όνομά του οφείλεται στο αργυρό τους χρώμα. Οι φτερούγες τους είναι άσπρες όταν είναι κλειστές, όταν όμως τις ανοίγουν έχουν μήκος 3 μέτρα και φαίνεται η εσωτερική πλευρά τους που είναι γκριζωπή. Το ράμφος τους είναι μακρύ και λεπτό και η πάνω σιαγόνα στην άκρη της είναι γαμψή σαν αγκίστρι. Η κάτω σιαγόνα σχηματίζει μια ευρύχωρη δερμάτινη σακούλα, πορτοκαλί χρώματος, όπου αποθηκεύεται η τροφή των Αργυροπελεκάνων. Το βάρος τους είναι γύρω στα 10 με 12 kgr.
Οι Αργυροπελεκάνοι ζουν σε αποικίες. Όταν επιλέξουν τον καλοκαιρινό τόπο διαμονής τους για 7 ημέρες περίπου ασχολούνται με το χτίσιμο της φωλιάς τους. Τις φτιάχνουν τη μια κοντά στην άλλη πάνω σε νησάκια από ρίζες καλαμών. Έπειτα ζευγαρώνουν. Ο θηλυκός Αργυροπελεκάνος γεννά γύρω στα 2 με 3 αυγά, τα οποία κλωσσούν και οι δύο γονείς για 32 περίπου ημέρες. Ο τρόπος που τα κλωσσούν είναι αρκετά ασυνήθιστος, αφού τα πατούν με τα πόδια τους. Τα μικρά μόλις βγουν από τα αυγά τους είναι μαύρα, σχεδόν γυμνά με κλειστά μάτια. Το ράμφος τους είναι πολύ μεγάλο, αλλά το σώμα τους μικρό. Οι Αργυροπελεκάνοι μεγαλώνουν τα μικρά τους με πολλή στοργή. Μέχρι να ολοκληρωθεί η πτέρωση των νεοσσών μετά από 2 μήνες περίπου τα μικρά τρέφονται βάζοντας το ράμφος τους σ΄ αυτό των γονιών τους που είναι γεμάτο ψαράκια.

Ο δενδροβάτραχος

Ο δενδροβάτραχος είναι από τα πιο κοινά βατράχια στην Ευρώπη.Το όνομά του το οφείλει στο μεγάλο διάστημα της ζωής του που περνάει στα φύλλα των δεντρων. Ενώ όταν έρθει η περίοδος αναπαραγωγής κατεβαίνει στο νερό. Ένα ξεχωριστό χαρακτηριστικό του δενδροβάτραχου είναι ότι κάτω από τις άκρες των δαχτύλων του έχουν δημιουργηθεί μικρές βεντούζες κι αυτό συνδέεται με το ότι μπορεί και σκαρφαλώνει στα δέντρα.Το Νούφαρο (Νυμφαία) είναι γένος υδρόβιων φυτών με παγκόσμια εξάπλωση. Αριθμεί περίπου 50 είδη. Το αρχαίο όνομα του φυτού είναι Νυμφαία που προέρχεται από την ελληνική λέξη Νύμφη.

Νούφαρα

Τα άνθη του νούφαρου είναι ακτινωτά και εξέρχονται από το κεντρικό μίσχο του φυτού. Έχουν πέταλα πολύ μεγαλύτερα από τα σέπαλα. Τα άνθη φτάνουν σε διάμετρο μέχρι και 30 εκατοστά και έχουν ποικιλία χρωμάτων συνήθως λευκό, κόκκινο, μωβ ή ροζ.

Τα νούφαρα είναι πολύ συνηθισμένο φυτό του Νείλου, όπου αποκαλούνται λοτοί. Στον Νείλο κυριαρχούν το μπλε και το λευκό νούφαρο. Το μπλε νούφαρο ανοίγει τα άνθη του την ημέρα και τα κλείνει την νύχτα ενώ το λευκό νούφαρο ανοίγει τα άνθη του την νύχτα και τα κλείνει την ημέρα. Γι’ αυτό το λόγο οι αρχαίοι Αιγύπτιοι είχαν συνδέσει το φυτό με τον διαχωρισμό των θεοτήτων τους, σε θεότητες του πάνω και του κάτω κόσμου, ενώ συνέδεαν επίσης το φυτό με τις πεποιθήσεις τους για τον θάνατο και την μετά θάνατον ζωή.

Η λιβελούλα είναι είδος εντόμου του γένους Anisoptera που φέρει ιριδίζοντα φτερά και ανήκουν στην τάξη οδοντόγναθα.

Τα θηλυκά έντομα γεννούν τα αυγά τους κοντά στο νερό ή πάνω στο νερό καθώς και σε επιπλέοντα φυτά. Τα αυγά εκκολάπτονται και κατά το στάδιο της νύμφης τρέφονται με κουνούπια. Οι λιβελούλες περνούν την περισσότερη ζωή τους σαν νύμφες κάτω από την επιφάνεια το νερού. Η τροφή τους αποτελείται από άλλα ασπόνδυλα όπως γυρίνοι και ψάρια. Αναπνέουν μέσα από βράγχια στον πρωκτό και μπορούν να προωθηθούν γρήγορα εκπέμποντας νερό από τον πρωκτό. Μερικές νύμφες κυνηγούν ακόμα και στην ξηρά, κάτι που πιθανόν να ήταν πιο κοινό σε αρχαίες εποχές όταν άλλα αρπακτικά της ξηράς ήταν πιο πρωτόγονα.Η λιβελούλα ζει κυρίως κοντά σε λίμνες και ποτάμια. Στο κεφάλι τους έχουν δύο κοντές και λεπτές κεραίες και δύο μεγάλα μάτια. Τα φτερά τους είναι διαφανή, άχρωμα ή με βούλες. Η κοιλιά είναι μακριά, λεπτή και με πολυ ζωντανά χρώματα.