ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ (εισαγωγή στην ενότητα – προετοιμασία για την επίσκεψη στο βυζαντινό μουσείο)

1. Η Οθωμανική αυτοκρατορία ήταν ένα τεράστιο κράτος, που έφτασε να  απλώνεται από τη βόρεια Αφρική ως την κεντρική Ευρώπη και από την Αδριατική ως την Περσία. Η αρχή της τοποθετείται γύρω στο 1300 μ.Χ. και η διάλυση της το 1918.

2. Δημιουργοί της οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν οι Οθωμανοί Τούρκοι. Αρχηγός της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν ο σουλτάνος. Ο πρώτος του γιος (πρωτότοκος) έπαιρνε τη θέση του μετά το θάνατο του. Ρόλο πρωθυπουργού είχε ο Μεγάλος Βεζίρης. Πασάδες λέγονταν οι διοικητές περιοχών (π.χ. ο πασάς της Ηπείρου) που διορίζονταν από τη κεντρική διοίκηση της Κωνσταντινούπολης. Η κεντρική διοίκηση που είχε για έδρα της το παλάτι του σουλτάνου λεγόταν Υψηλή Πύλη.

3. Ο πληθυσμός της οθωμανικής αυτοκρατορίας ήταν χωρισμένος σε μιλέτ (ένα σύνολο ανθρώπων με κοινή θρησκεία).

Υπήρχαν:

α. το μουσουλμανικό μιλέτ,

β. το μιλέτ των χριστιανών,

γ. το μιλέτ των Εβραίων και

δ. το μιλέτ των Αρμενίων.

Κάθε μιλέτ είχε τον αρχηγό του, που εκπροσωπούσε το συγκεκριμένο πληθυσμό. Ο επικεφαλής του κάθε μιλλέτ διοριζόταν από το Σουλτάνο, έμενε στην Κωνσταντινούπολη και υποχρεωνόταν να του είναι πιστός.

4. Όσοι ανήκαν στο μουσουλμανικό μιλέτ είχαν περισσότερα δικαιώματα (π.χ. μπορούσαν να αποκτήσουν όλα τα αξιώματα, γίνονταν μάρτυρες στα δικαστήρια, η μαρτυρία τους βάρυνε περισσότερο). Όλοι οι υπόλοιποι έφτιαχναν μια μεγάλη ομάδα, αυτή των απίστων. Οι άπιστοι έπρεπε να πληρώνουν περισσότερους φόρους και υπάγονταν στη διαδικασία του παιδομαζώματος.

5. Ρουμ μιλέτ (τουρκ. millet-i Rûm, «μιλέτ των Ρωμαίων») ονομαζόταν το μιλέτ των Ορθόδοξων Χριστιανών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Rûm είναι η τουρκική μορφή της ελληνικής λέξης «Ρωμιός» που αναφερόταν σε όσους προέρχονταν από την ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Με την ονομασία «Ρωμιοί» (Rûm) ήταν γνωστοί οι ορθόδοξοι πληθυσμοί, ελληνόφωνοι, σλαβόφωνοι, τουρκόφωνοι, που κατοικούσαν στα εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας τα οποία παλαιότερα ανήκαν στο Βυζάντιο.

6. Αρχηγός του χριστιανικού μιλέτ (ρουμ μιλέτ) ήταν ο πατριάρχης, ο οποίος εκτός από θρησκευτικές αρμοδιότητες είχε και άλλες

Ο Σουλτάνος Μωάμεθ ο Β΄ παραδίδει το φιρμάνι με τα προνόμια στον Πατριάρχη Γεννάδιο

(π.χ. δικαστικές). Υπήρχε θρησκευτική ελευθερία αν και υπήρξαν και επεισόδια βίαιης αλλαγής θρησκείας (εξισλαμισμός) και θρησκευτικές διακρίσεις. Το Πατριαρχείο αναγνωρίζονταν από τους Οθωμανούς ως η ηγεσία όλων των υπόδουλων ορθόδοξων χριστιανών.

7. Καθοριστικός παράγοντας της καθημερινότητάς των χριστιανών ήταν η Εκκλησία. Από αυτήν πήγαζαν οι αντιλήψεις με βάση τις οποίες ερμηνευόταν η κοινωνική πραγματικότητα και ο κόσμος. Την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, η Εκκλησία ως θεσμός, αλλά και ως τόπος αναλαμβάνει διπλό ρόλο. Ο εκκλησιασμός και η θρησκευτική ζωή συντελούν στην ψυχική επαφή και ενότητα των Ρωμιών και τους βοηθούν να διατηρήσουν την πολιτιστική τους αυτοτέλεια. Από την άλλη ο ναός, εκτός από χώρος πίστης και λατρείας, γίνεται τόπος κοινωνικής ενότητας — εκεί συγκεντρώνεται η κοινότητα και οι πιστοί επικοινωνούν μεταξύ τους στις ποικίλες κοινωνικές εκδηλώσεις: γάμους, βαπτίσεις, συζητήσεις για οικονομικά και πολιτικά θέματα.